Welsh Journals

Search over 450 titles and 1.2 million pages

Y DIWYGIWR Rhif. 89.] RHAGFYR, 1842. [Cyf. VII. NODWEDDIAD ARGLWYDD BROUGHAM, FEL AREITIIYDD YN NIIY Y CYFFREDIN, YN 1320. O'r holl areithwyr, pa rai yn yr amser presennol a ddrylliant yr awyr, ac a add- nrnant eisteddleoedà St. Stephen, nid oes un mor nodedig, fel ag i deilyngu cael lle wrth ei ochr ef, enw yr hwn a saif uchod, pa un bynag ai tnewn dysgleirdeb talentau neu ddiwylliad llëenyddol. Y mae yn y Tŷ, yn ddiamheuol, rai a dreuliasant fwy ar eu bysedd wrth droi tu-dalenau amryw- iol argraffiadau gweithiau cynhyrfiol y pen- areithyddion gynt; y mae yno rai a fyfyr- iasant hanesyddiaeth dynolry w i ddyfnderau mwy ; a gall fod yno un neu ddau ag sydd feddiannol ar, os nid mor nerthol, etto mor gyflymed cyrhaeddiadau eneidiol i gym- hwyso iaith, a darganfod prawfiadau ; ond yn yr hyawdledd hwnw a hollta ei ffbrdd i'r galon, ag sydd yn gadael yr ermygau trwy ba rai y gwyllt ymruthrodd yn bar- leiddridig mewn braw, nid oes un i'w gym- haru ag ef. Rhai ereill o bonynt a ddys- gynant arnoua yn eu hareithiau fel yr eira, y gwlaw, y niwl, neu belydr haul, ac maent yn oerllyd, yn drystllyd, yn gaddugllyd, neu'n ddysgleirllyd, fel y dygwydda: hwy a gyfnewidiant yr olwg, yr oslef, a'r hin- sawdd, ond nì ddarn-ddrulliant y cyríF cyfain-gelyd dros ba rai y tramwyant; Brougham, o'r tu arall, sydd daranfollt: fe all ddyfod yn y tywyllwch, fe all ddyfod ar antur, gall ei lwybr fod yn yr awyr deneulem anweledig i Jygad dyn; ond er nyn, gosoder cyfangorfFo hyd gafael iddo, gadawer iddo ddyfod mewn cydgyffyrddiad â'r ddaear, a bydded ddiwylliedig neu ajiial, baan y teimla effeithiau carneddawl ei ymweliad. Ni chanfyddwch, neu yn hytrach, ni ofelwch am y gweithredydd a ^eithia, ond fel y byddo arch-gawr natur ddifrodwyr yn rhwygo ei ffordd, canfydd- wch amerhodraethau anian yn cilio rhag eiddynesiad,a'r mawreddaf o'i chynnyrch- ion yn cael eu hysgybo ymaith fel pe na byddent or>d mân lwch chwytbiedig y llawr, a'u chwalu fel yr ysgafn tiawn. Y mae y gallu erchyll hwn wedi ei achosi i raddau helaeth trwy neillduolrwydd my- fyrdodau boreuol yr areitbydd, oddiwrth yr amgylchiad eu bod yn wyddonawl (mathe- matical). Nid ydym yn golygu y sylldrem hòno i Cocker a Dilworth a addasa ddyn mewn Ilawn amser i agor a phrofi y Bwl- ganau; nid ydym yn cyfeirio at y rhan esnawyth hòno o alsawdd a'n cynnorthwya i gyssylltu series, ac i aildroi y gwreiddiol- ion, hyd nes byddo llwyddiant neu adfyd dyfodol y tir yn weledig yn ngholofn niwl- aidd y siniing funds, ond yr unionfatb. wybodaeth a chymhwysiad at destunau ereill o arddansoddiaeth y gelfyddyd rif- yddegawl, (y r unig arddansoddiaeth deil wng o'r enw,) a wnaeth i hyawdledd Barrow i ymgyfodi yn gyflawn ac awdurdodol uwch- law areithwyr un o'r oesau mwyaf nerthol yn Lloegr; a hòno sydd yn gwneuthur i hyawdledd Dr. Chalmers i sefyll allan oddi- wrth holl bregethwyr ereill, yn hon, yr oes fwyaf cabolaidd a geiriawg. Fe all fod gan areithwyr ereill yn y Tý (meddyliwn y rhai hyny, myfyrdod a gulwedigaeth pa rai yw areithyddiaeth) ryw diriogaetbau bychain Ue y maent yn uwchafiuid; ond nid ydym yn gwybod am un a all wneuthur yr un anrhydedd, yr un cyfiawuder, i dduwies areithyddiaeth—neb mor addas- edig i dragywyddoli urddasrwydd a sefydl- iad ei huchelglod, â Brougham. Tra y cyfyd ei lais yn y Tŷ, tra byddo yn adeiladu yn ddiogel a chadarn ar sylfaenau ei osodiadau ei hun, ac yn cipio pelydrau 46