Welsh Journals

Search over 450 titles and 1.2 million pages

Y DIWYGIWR. Rhif. 272.] EBRILL, 1858. [Cyf. XXII DWYFOLDRB YR YSGRYTHYRAÜ; Sef y Traethawd Buddygol yn Nghyfarfod Cystadleuol Siloa, Llanelli; yr hwn a gynal- iwyd ar ddydd Nadolig, 1657. Gan Mr. D. Williams, Athraw Ysgol Frytanaidd Gwaith Copr, Llanelli. " Mae yn Draetbawd gwir athronyddo), ac yn deilwng o'i Tesu yn mysg y dosbarth gorea 0 Draethodau y Cylehgronau Misol."—Y Beirniad: sef y Parch. J. Rees, Canaan. Wrth yr Ysgrythyrau golygwy-f ysgrifeniadau yr Hen Destament a'r Newydd—y Bibl. Hysbysa yllyfr gwerthfawr hwn ma: Duw yw ei Awdwr; ac hyd oni ddygir prawf diymwad a boddhaol i'r gwrthwyneb, mae yn ddyledswydd arbenig ar ddyn i'w dderbyn ac i ymddwyn tuag ato fel gair Duw. Hysbys yw i bawb, a fyfyriant yn bwyìlog ar alluoedd a thueddiadau y treddwl dynol, fod dyn wedi ei gyfansoddi i dderbyn crefydd; ac y mae rhy w ymwybodolrwydd yn perthynu i bob dyn yn tystio y dylai addoli rhyw fod goruchel; sef y Bôd y mae yn dybynu arno am fywyd a dedwyddwch. Er hyny, mae cyflwr truenus y parthau hyny o'r byd ag sydd yn amddifad o air Duw, yn dangos yn eglur fod dyn yn hollol analluog i ddarganfod iddo ei hun y grefydd hùno ag sydd yn deilwng o Dduw, ac yn cyfateb i'w eisiau ei hun. Bu Athronwyr a âysgawdwyr enwog yn meddwl, yn chwilio, ac yn dyfeisio yn ddyfal am oesau lawer er cael allan gynllun pwrpasol i ddiwygio'r byrd ; ond dengys Hanesiaeth fod crefyddau a moesau eu hamseroedd hwy, yn myned o ddrwg i waeth dan eu dwylaw : ac felly eu bod yn analluog i'r gorchwyl. Hyd yn nod yn Athen ddysgedig nid oedd y Duw byw yn mhlith eu holl dduwiau, er yr addolent y "Duw nid adwaenir." Pethau anadnabyddus iddynt hwy yno oedd llywodraeth l'uw dros y byd—adgyfodiad y fneirw—a sefyllfa ddyfodol; ac nid oedd ganddynt ond golygiadau niwlog am anfarwoìdeb yr enaid: a gellir dweyd, mai pynciau an- adnahyddus a niwlog fuasent eto, oni buasai i anfeidrol Ddoethineb eu dadguddio. ir oedd sefyllfa druenus dynolryw yn galw yn uchel am Ddadguddiad; ac y mae goleuni natur yn rhoddi anogaeth gref i obeithio y buasai y Bôd anfeidrol ddoeth adaionusyn fl'ufrìo dynolryw àjjendith mor angenrheidiol ag yw Dad^uddiad yn ymddangos; ac y buasni unrhyw Ddadguddiad oddiwrtho i ddynion yn cyfeirio yn umongyrchol at. ac yn cyfateb idd eu hamgylchiadau. Dywed anffydclwyr íòd natur yn dysgu cymaint ag sydd yn angenrheidiol i ddyn i'w wybod ; tra y barna ereill fod Dadguddiad w.edi ei gael, ac mai y Dadguddiad hwnw ydyw y Bibl. Nid yw y dosbarth olaf yn gwadu fod amlygiadau eglur o Ddnw yn ganfyddadwy ewn creadigaeth a Rhagluniaeth; eithr barnant yn ostyngedig nad yw y myneg- a'lCau yny 'o honyntcu huuain yn ddigonol, ac na fwriadwyd hwynt i ddilëu yr sil't ^ ° ^dadguddiad uniongyrchol a mwy cyflawn. Ni fedd natur ar ^mhelhon digon eglur a grymus i ddwyn dyn i addoli Duw â'i holl galon, à'i holl auJ>ac.â'i hollnerth. ünd dengys y Bibl y Creawdwr a'r Dadguddiwr yn ei erv'rn G1 (!0,turî» a>i barodrwydd i gymodi â dyn trwy Iawn Crist yn y fath fodd mae h yneS'ag 8ydd yn drvlIio a0 5'n $ab calonau celyd ac oerllyd. Tra „U(jd.r^eswm )'" awgrymu posiblrwydd, dymunoldeb, ac angenrheidrwydd Dad- íîred Toddiwrtn Dduw, y mae y Bibl yn cỳflwyno ei hun i ni yn rhesymol, haedd- dyianva ^yf'ol ysbrydoledig. Nid wyf yn hòni dweyd yn Ilawn pa fodd yr oedd y "^Uori^ " ^W a gyfarwyddent yr Ysgrifenwyr Santaidd yn effeîthio amynt. * i mi yW gwybod eu bod yn ysgrifenu "megys y cynhyrfwyd hwjnt^gan yr 14