Welsh Journals

Y DIWYGIWR. Iîhip. -294j MAWR1H, 1860. ICyf. XXV. OFERGOELION. GAN Y PAHCH. T. DAVIES, LLANDILO. * Y mae athroniaeth y meddwl dynol wedi tynu sylw, a hawlio y galluoedd mwyaf goleuedig yn mhlith dynion yn mhob oes. Yr ydym yn naturiol yn ymhyfrydu myfyrio ar sefyllfa wreiddiol ein henafiaid; ac edrych trwy nifwl a chaddug blyneddoedd hirion ar yr hyn oeddent yn y cynoesoédd. Y mae rhyw deimladau hynod yn ymferwi yn ein mhynwesau, pan yn edrych ar yr amgylchiadau a gydunent i ddeffroi y meddwl, a'i arwain yn mlaen p farbariaeth wyllt i wareidd-dra. Pan yn olrhain mudiadau a'helyntion dadblygiad a chynydd y meddwl o'i sefyllfa anwaraidd yn mlaen trwy'r gwahanol gyfryngau, hyd at nod- wedd uchel a chlodfawr yr oes bresenol; yr ydym yn synu wrth weled ei gynydd, mawredd ei ddarganfyddiadau, llwyddiant ei ddyfeisiau, a ffrwyth ei ymchwilmdau. Ond synir ni yn Ilawn cymaint, os nid yn fwy, pan yn cy- meryd i ystyriaeth gyda pha fath ofal, gafael, á phara, y mae ýn glynu gyd^ ag hen draddodiadau, defodau, ac ofergoelion yroes dywyllafyn ei hanes. "Wrth Ofergoelion y golygir ymarferion disail, gweigion, ac ynfyd* i'r rhai y telir llawer o sylw gan yr anwybodus a'r coelgrefyddol, yn mhob oes a gwlad, ar y tir ac ar y môr. Mae yrofergoelus yn credu mewn gwrthryc]^- au anuheilwng—gwtthrychau nad ydynt yn hanfodi yn un man, ond mewn dychymygion yn unig. Y mae holl genedloedd y byd, i raddau mwy neu lai, wedi ymgynefino yn nghadwynau dychymygion gwag, credoau cyfeiliornus, a defodau a sere- moniau dibwys ac afîesiol. Y mae traddodiadau yr henafiaid yn cydio yn ein nhatur gyda'r fath rym, fel ag y mae yn ofynol gwneud ymdrech. fawr ei ymddadrys ac ymryddhau oddiwrthynt. Y mae gwahanol genedloedd yn dwyn e.u planti fyny yn yr egwyddoríon, y credoau, yr arferion, y seremon- iau a'r defodau sefydledig yn eu plith: Yr Hindwad a ddysgir yu ìaoU goelgrefydd y Shasters ; ý Mahometydd a ddygir i fyny.o'i febyd yn neddfau y Koran ; a'r Pabydd a rwymir yn more ei oes wrth ddeddfau Rufaih : -** A chan y cymerant ar ymddìried fod eu gwahanol gredoau yn wirioneddaU pwysig, treuliant eu hoes mewn ymlyniad wrth ddefodau, na wyddant pa un ai gwir ai anwir ydynt ; a disgynant i'r broydd dystaw heb wneuthur yr egniád lleiaf erdwyn yr oes ddyfodol i well syniadau.'' Ba ein tadaute'nteidiauynamdoedígÿnlleniduon.tywyllwchacanwyb.O'laelhPaby.ddT iaeth am amser hir. Credent yn ddiysgog hen chwedlau gwallgof ac ynfyd a ddyféisjd gân fynachod yn eu celíoedd. Ystyrient y pethau mwyáf anhy- goel yn wìrioneddau teilwng a phwysfawr. ^. I. Gan y daw ar ein llwybr, cynterfynuyrysgrif hon, i siafad llaweram ys- brydion» dymunwn hysbýsü y darlleffydd ar y dechreu, ein bod ya, tfin y testyn ò dan ddylanwad crediuiaeth yn modolaeth ysbrydion. Credwn yn