Welsh Journals

Search over 450 titles and 1.2 million pages

♦ H ; > ■ Y DIWYGIWÍt. Eihf. 358.] GOBPHENHAF, 1865* ' [Orr. XX±. GWEDDI. GAN Y PARCH. DA»IEL JONES, ABERGWILI. Y mae gweddiau taerion wedi bod wrth wraidd yr holl <üiwygia*da* crefyddol a ymwelodd a'n byd erioed. Edrycher yn fánwl ar wahanol gyfnodau yr oruchwyliaeth Iuddewig, a gwefw* fod y dynion Hdefhytfdid yn offerynau i dderchafu teimlad crefyddol y genedl, ar ol syrthiâd cyffredinol i lygredigaeth, yn neillduol fel gweddiwŷr. Noa, Danieì, a Job, y mae eu gwaith fel diwygwyr yn hysbys, ac y mae'r *Beîbl áÉafr i ni ddeall debygir eu bod yn fwy nerthol na'r cyfiredin fel * gweddiwyr. Ezec. xiv. 144 20. Mosea a Joshua eiìwaith, trwy ba rai y cr%wy€ cyfnod newydd ar grefydd ; nidoes neb a ddarllenodd eu hanes, na* wel mai yr elfen bwysicaf yn nglyn a'u llwyddiant ydoedd yr yiibryd gwrol a beiddgar oedd ynddynt fel gweddiwyr. Exod. xiv. 15—19 ; Jbs. x. 12—14. Eilwaith, pan syrthiodd y genedl i syrthni ac eilun-addol- iaeth, fe gyfododd íhiw Elias ac Eliseus i'w dihuno a'u diwygio; a phwy sydd heb glywed am yr awdurdoda feddai y rhai'n mews gweddi! Gallem dybied yn wir fod Eheolwr yr elfenau wedi ymddiried yr allweddau o'i law ei hun iddynt. 2 Bren. i. 10—12; a ii. 8, 14; vi. 5, 6; Iago v. 17—18, &c, &c. Edrycher hefyd i hanes Ezra a Nehemia, a cheir tystiolaethau i'r un perwyl. Y diwygiad mawr Oristionogol cyntaf ydoedd yr un ar ddydÉ y Pente- cost; yr oedd y frawdûliaeth yno yn gryno yn yr un Ue, mewa* gwèddi ac ymbil, yn dysgwyl am addewid y Tad. Tua'r flwyddyn 1347, fe ymwelwyd ag Ewrop a phla dinystriol, yr hwa a ysgubodd filoedd o Brydain Fawr i fyd arall. Trwy offerynólîaeth hyn, fe yJnwelodd Duw achalon John Wicliff, seren foreu y Diwÿgiad Protes- tanaidd; ffrwyth myfyrdod a gweddiau^r hwn yw Cyfnod olaf yr Eglwÿs {TheLast Age ofthe Church); fe chwythwyd yr udgorn ganddo nes dihuno canoedd o'u cwsffi chwilio a " ydoedd y pethau hyn felly." Tua'r flwyddyh 1503, dacw lanc ieuanc 20 mlwydd oed wedi cael gafael yn ddamweiniol mewn hen Feibl Lladin, jrn llyfrgell Erfurt yn Grermany. Y mae yn arllwys ei galon o flaen yr hen Feibl agored, oedd ychydig cyn ûyny yn llyfr seliedig o dan orchudd llwch oesau. Martin Luther ydoedd, yr hwn a aehosodd chwyldroad cyffredmol yn y byêÉferefyddol, a gynheu- odd fflam sydd eto heb ddiffodd, a'r hon nis gellirfe* diffodd hyd nes~ y * gorphena ei gorchwyl i lwyr ddinystrio y njth Babaidd. Tua'r un amser y maa Zuinglius yn Switzerland, John üalvin wrŵ odre mynyddoedd Jura—asgwrn cefn Ffrainc; Wi&am Tindale yn Lloegr, a John Penry o'r Cefhbrith yn Nghymru, dynion aullon'do Dduw, a ffaglenau goleu yn eu * * " * • 25