Welsh Journals

Y GEEAL. GORPHENAF, 1856. COFIANT Y PARCH. J. MIOHAEL, BERTII, MON. Peth sobr a phwysig idwn yw cyfnew- i asant ar yr achlysur, oeddynt Christmas id dau í'yd, myned o'r byd hwn i fyd j Evans, a Hugh Wiíliams, Bodwyn, tad arall, i ddyoddef poenau, neu fwynhau j gweinidog presennol Amlwch. Ni í'u gwynfyd am yr oes ddiderfyn. Pan y ! drwy ei oes yn weinidog sefydlog, neu mae dynion da arhinweddol, yn cael eu i yn dal cyssylltiad neillduol âg unrhyw cymmeryd oddi wrthym, ein dyledswydd ' rglwyrs, ond gwasanaethai yn mha îe yw codi colofnau, i gofio am danynt, i bynag y byddai galwad am ei wasan- crybwyll am cu rhinweddau, ac annog aetli; a gellir tystio nad oedd neb yn ein eydgreaduriaid i'w hefelychu. Tyb- | barotach a ffyddlonach nag eí', i wneyd iwn fod llawer o bethau yn y brawd ym- ! unrhy w beth a dueddai i ogoneddu Duw, adawedig, y byddai yn dda i'w orfuch- a lleshau ei gydgreaduriaid. Yroeddyn eddwyr wybod am danynt, a meddu eu | ofalus rhyfeddol am ei gyhoeddiadau: cyffelyb. Credwn, a chredai yntau, fod I llawergwaiih yr aeth atynt trwy y gwlaw ynddo wendidau fel ereill o blant yr \ a'r storom, a rhai gweithiau pan oedd Arglwydd ; ond yr oedd ynddo hefyd ; afiechyd yn cyfreithloni ei arosiad gar- lawer o ragoriaethau. Ganwyd ef yn I tref. Nid oedd un amser yn tori ei gy- Tý main, yn agos i Lanfachreth, Chwef- j hoeddiadau, oddi eithr iddo gael ei orfodi ror, 1778. Enw ei dad oedd Michael f i wneyd hyny, gan rwystr cyfreithlon. Davies, ac enw ci fam oedd Jane Lewis. j üofalai hefyd ddechreu y cyfarfodydd Bu ei dad farw pan oedd yn dra ieu- I yn brydlon. Arferai y gwrandawyr a anc; ond rhoddodd ei famefyn yrysgol ! dweyd, "Rhaid i ni fyned i'r capel yn ddyddiol, a dysgodd yntau ysgrifenu a ! brydlon heddyw, o herwydd JoÌm Mi- darllen Seisoneg yn dda. Yr oedd ych- ,! chael fydd yno." Bu y ddysg a gafodd ydig o Fedyddwyr yn Llanfachreth, yr j pan yn ieuanc, yn fanteisiol iddo trwy ei aniser hwnw, ac yntau yn myned yno i ! oes; galluogwyd ef drwy hòno i wneyd wrando yr efengyl; a'r hwn a agorodd j defnydd o lyfrau Seisoneg; prynodd rai galon Lydia, i ddal ar y pethau a leferid | o'r llyfrau goreu a eìlir g.:el yn yr iaith gan Paul, a agorcdd ei galon yntau i \ hòno, mcgys gwaith Gill, Archibald M' ddal ar y pethau a leferid yn ei glywed- j Lean, Booth, Scott, &c. Vr oedd yn igaeth; a bedyddiwyd ef yno pan oedd \ anghenrheidiol iddo dalu llawer o sylw o dair i bedair blwydd ar ddeg oed, gan j i'w alwedigaetlì fel fí'armwr, gan fod ei yr anfarwol Christmas Evans. Braint ! fywioliaeth ef a'i deulu yn ymdübynu annhraethol oedd iddo gael dechreu ei ynbenafar yr alwedigaeth hòno; und daith grefyddol mor ieuanc. Yn mhen cymnierai afael ar bob adeg gyfleus i rhyw ysbaid o amser, barnodd yr eglwys I ddarllen a myfyrio, fel nad oedd cylch fod ynddo alluoedd, a chymhwysderau i ei wybodaeth yn gyfyng. Unwaith ar bregethu, ac annogwyd ef yn daer i ol myned at ei lyfrau, nid gwaith hawdd ddechreu ar y gwaith pwysig; yntau yn oedd ei gael oddi wrthynt, liyd v nod ostyngedig, gan ymddiried yn yr Ár- yn amser prysur y cynhauaf. Ifoífai glwydd am nerth, a gydsyniodd â'i chais. j ddarllen gweithiau awdwyr galluog, ond ÌS'id ydym yn gwybod yn gywir pa flwy- j yn maes ëang a thoreith'og yr Ysgryth- ddyn y dechreuodd bregetìiu ; esgeulus- j yrau, yr oedd ei brif hyfrydwch. Clyw- odd gofnodi hyny; ond trwy y tystiol- ais un o'r aelodau mwyaf ^wybodus yma aetliau a gafwyd gan ereill, tybiwn iddo ; yn dweyd, fod yn hawdd dealì wrth -i ddechreu oddeutu y flwf ddyn 1800, os \ glywed yn pregethu, ei fod yn dra chyf- nidyn gynt. Gan fod ei wasanaeth, fel . arwydd yn y Beibl. Go wael fydd hi ar pregethwr yn dderbyniol, ac fel y bydd- : y pregethwr, oddi eithr iddo fod yn ddi- ai cylch ei ddefnyddioldeb yn helaeth- | wyd yn casglu blodau gwybodaeth yn y ach, penderfynwyd ei ordeinio. Cym- maes godidog hwn. " Myfyria ar y 'nerodd hyny le yn Amlwch, Tachwedd, ! pethau hyn, ac yn y pethau hyn aros; 1806. Ordeiniwyd dau ereill gydag ef; \ lel y byddo dy gynnydd yn eglur i Sçí John Morgans, Caerynarfon ; a Rob- | bawb." Dywedwyd wrthym ci fod yn e,'tOwen, Bangor. Y brodyr a weinydd- bregethwr go boblogaidd yn mlodau ei 19