Welsh Journals

Search over 450 titles and 1.2 million pages

Y GEN I N EN: Cglcfjgrafon (SMeblarfjjoI. Rhif. i.] IONAWR i, 1886. [Cyf. IV. «ADAR O'R UNLLIW A DYNANT I'R UNLLE." 11. II.—O HYN I DEEFYN Y LLITII HWN BWEIADWN ALW SYLW YN FWY ÜNION- GYECHOL AT BWYSIGEWYDD Y DDEDDF FAWE HON YN EI PHEETHYNAS A DAU NEU DKI 0 BETHAU : — 1. Maeyn bwysig yneipherthynas âchyfeillachau.—Heb y ddeddf hon nis gallasai iaith fodoli 0 gwbl. Wrth siarad yr ydym yn eysylltu meddylddrychau hefo SEINIAU pennodol. Wrfch ysgrifenu yr ydyni yn cysylltu meddylddrychau gydag arwyddluniau, sef llythyrenau. Gwelir }-nte fod y ddeddf hon yn hanfodol angen- rheidiol i bob agwedd ar iaith. Eithr heb iaith buasai ein byd yn dlawd yn wir, a chyfeillach yn anmhosibl. Heb y ddeddfhon nis gallesid defnyddio cyjfelybiaethau a damegion. Wrth lefaru neu ysgrifeûu ar unrhy w bwnc, y mae rneddwl y llefar- ydd neu yr ysgrifenydd yn canfod tebygrwydd 0 ryw fath rhwng y gwirionedd sydd o dan sylw a rhyw wirionedd arall. Fel hyn y ffuríir damegion a chyífelybiaethau. Mewn cyfeillachau y mae sylwadau a wneir gan y naül yn tynu alian sylw oddi- wrth y llall. Ymddengys y 'ddeddf dan sylw fel rhyw starter yn rhedeg 0 feddwl i feddwl i gyfodi meddylddrychau. Yr ydys wedi sylwi lawer gwaith cyn hyn ar y modd y mae personau 0 wybod- aeth gyfyng yn cysylltu pethau ainhertlrynasol hefo eu gilydd. Dylid sylwi fod y pethau a gysylltir â'u gilydd yn dibynu llawer iawn ar chwaeth y cysylltydd. Rhedai dyn unwaith ar ol cŵn hela; ac ar ddamwain aeth heibio hen gyfaill iddo. " HalloP'' meddai y cyfaill, " i ba le yr j'dych. yn myned ar gymaint 0 frys ?" " Beth," meddai y rhedwr, " onid ydych yn clywed swn yr angylion P" Safai y dyn am funud, gan glustymwrando, a dywedai:—" Na chlywaf fi. Nid oes modd clywed dim gan nadau dieflig yr hen gŵn yna!" Yma }rr oedd swn y cwn hela yn gwneyd i un feddwl am ganiadau angylion, ond yn gwneyd i'r llall feddwl am udiadau cythreuliaid ! Pa un o'r ddau oedd agosaf i'w le, bernwch chwi! Gw^^ddys fod rhai personau i'w cael ag y mae siarad mor naturiol iddynt ag yw. nofio i bysgodyn, neu ehedeg i'r ehedydd. Mae y ffrindiau hyn yn ymhelaethu ar bob peth. Ni wyddant am y fath beth a " mesur byr;" "mesur hir " yw euhoff fesur hwy bob amser. Yr oedd un cyfaill, yn perthyn i'r urdd hon, wedi ymgymeryd â'r anturiaeth o groesi y Garth, gerllaw Bangor. Yr oedd y ffrind hwn yn adrodd hanes yr anturiaeth wrth un o'i gydweithwyr. Ymhelaethai tuhwnt i bob terfynau. Ar ol hir wrando, gofynai ei gydymaith iddo, yn ei ddullcwta ei hunan, " W. E., fuost di yn hir o olwg y làn, dywed ?" 2. Mae y ddeddf hon yn bwysig yn eipherthynas â barddoniaeth.—Trwyddi hi y ceir yr hyn a ystyrir genym yn 'hanfod barddoniaeth. Mae yr olwg ar yr haul yn cyíòli o'i wely dwyreiniol, gau wasgaru goleuni a gwres, nes gwneuthur i anian ymddangos yn hoew a siriol, yn dwjm i'n meddyliau dymhor ieuenctid, pan y mae natur yn llawn hoenusrwydd, a dydd bywyd o'i blaen. Felly yr un modd y mae machludiad yr haul yn dwyn i'n meddwl ddiwedd bywyd, mewn modd tarawgar a nerthol iawn. Mae llawer o'n hemynau yn cyfeirio at hynyma. Yn wir dyma yw hanfod barddoniaeth. Nid mydr, nid acenion, nid seiniau cynghaneddion, yw