Welsh Journals

Search over 450 titles and 1.2 million pages

CWRS Y BYD. Rhif 24 RHAGPYR. 1892. Cyf II J. E. SCOTT BANKS, Ysw, Y. H. Boneddwr gwladaidd (country gentleman) o'r ht-n íîasiwn mewn mwy nag un ystyr yw y gwr hwn. Hana o du ei fam o'r enwog John Wynne, esgob Llanelwy, 1714, ar ol yr hwn ni i'u un Cymro yn es#ob yn Nghymru hyd yr esgob Huges, 1870, fel y bu yr eglwys am 156 o tiynyddoedd yn hollol o dan reolaeth esgobion Seisnig. Yr esgob Wynne oedd ail fab John Wynne, Ysw., Maesycoed, ger Caerwys, yn sir Ffliut.. Ganwyd ef yn y flwyddyn 1667 ; addysgwyd ef yn Llaneurgain, Ruthin a Choleg lesu, Hhydychain, ac etholwyd ef yn gym- rawd o"r Coleg hwnw. Bu am dymor yn gaplan i iaril Penf'ro; wedi hyny fe'i gwnawd yn rheithior Llan- gelynin, yna yn brebend Brycheiniog. Yn 1705 penodwyd ef yn athraw duwinyädol yn Rhyd- ychen, yn brebend Caer- wraugon. a chyn hir fe'i gwnawd yn llywydd Coleg Iesu. Yu 1714- penndwyd ef yn esgob Llane.wy ; eie oedd y r esgob cy ntaf wnawd gau hior i. Yn 1720 efe a gymerodd yn ymgeledd gymwys iddo Anne, unig ferch ac aeres R. Pugh, Penarth, Penmachno. a Dol - y - moch, Ffestiuiog. Ar farwolaeth Hooper, esgob Bath a Wells, yn 1727, codwyd ef i'r esgobaeth hono, lle y bu yn barchus a dedwydd am 16 o flynyddoedd. Yn 1732 efe a brynodd Sychtyn Hall, yn mhlwyf Llaneurgain, rhwng Ffìint a Mold, a'r holl diroedd perthynol iddo ; ac yn yr eglwys hono yn 1743 y claddwyd ef, ac y mae ei feddrod i'w weled yno hyd y dydd hwn. Yr oedd yn llenor coeth : yn ddyn rhin- weddol mewn oe-. yr o^dd rhinwedd yn brin. Bu iddo ddau fab a dwy ferch. Bu y mib hynaf farw yn ddihriod. Adnal)yddid ei ail fab wrth yr enw Syr W- Wynue; yr oedd y.i feistr Coleg y Drindod, Caergrawnt, daliai lawer o sw}-.!di yn y deyruas, ac yr oedd yn aelod o'r Cy'riu-gyigor. Bu farw yn 1815 yn 86 mlwydd ocd. Priododd Maiy ei ferch Henry Vane, brawd iarll Westmoreland. Claddwyd hithau yn Llan- eurgait;. Wyr iddi hi yw arglwydd Despencer. Priododd Margaret, merch ieuengaf yr esgob Wynue, â Henry Banks, Ysw., vr hwn oedd aelod seneddol dros Corfe Castle. swydd Dorsi-t; athrwy ryw drefn- iad anesponiadwy ar hyn o bryd. daeth cyfoeth yr esgob i feddian', y teuiu hwn. Wyr i'r Margaret a ÍTeury Banks yna. ac felly orwyr i'r esgobWyune yw y John Eldon Scott Banks preseno). Gan y daw y Scotts o Eidon i fewn yn y gyfres lythyrau a fwriad- wn gyhoeddi ar hanes ein pendeügion. awn heibio iddo yrna gvda dweud mai efe oedd un o'r dynion tnwyaf diwerth, y nesaf i Ca.-tlereagh, a fu yn dal swydd erioed yu y wlad hon. Gauwyd J. E. S Banîcs yu Dorset yu 1826; addysgwyd ef yu Rhydychen, lle y cymerodd ei B. A. yn ieuanc iawu. a ihebyg yw y buasai wedi ei ddwyu i fyuu yn fargyfreithiwr oui ouasai i etifeddiaethau y Sychtyu ddyfoi i'w feddiant tra nad oedd ond llanc. Daeth i Gyraru i gymeryd raeddiaut o'r etifeddiaeth y;i 1847, a chymerodd ei le yi\ fuan yn lülilit'i