Welsh Journals

Search over 450 titles and 1.2 million pages

£1 CWRS Y BYD. Rhif 9. MEDI, 1902. CyFv XH. DYLANWAD PURITANIAETH AR WLEIDYDD- iaeth a Chrefydd Prydain Faẃr a'r Unol Daleithau* Gan y Parch. D. Lewis, A.T.S., Rhyl. Ysgrif II.—Rhagredegwyr Uniongyrchol y Chwyldroaò PüRITANAIDD. DANGOSWYD yn barod fod rhyw nerthoedd ysbrydol yn gweithi© yn ryrhus ar feddwl a chaion y dyaion mwyàf crèfyddol yrì y wlad hon ac ar y Cyíandir ysbaid hir cyn i wawr y Diwýgiad Protestanaidd dori ar lanerchau tywyll cyfeiliornadau Eg-lwysig*: Gwelsom tbd 'rhäi a'u golwg yn ddigon treiddgar i ganfod blaenion y borc yn ymsáethü tuhwnt i'rgorwel bell, a'r wawr-ddydd yndechreu ymwasgaru arbenau y mynyddoedd uchel. Yn awr ac eilwaith ymsaethai rhyw oruchiönen (meteor) danllyd trwy ganol y duwch gan adael llwybr goleu, dysglaer am enyd ar ei hol; ond cauai y caddug drachefn nes y byddai yr awyr- gylch ysbrydol can dywylled ag erioed. Ö'r diwedd dyma lusern oleu, danbaid yn chael ei chyneu yn nghanol y nos yn ngwaith William Caxtón yn gosod i fyny ei argraffwasg yn Westminster Abbey, Ganwyd Caxton o rieni cyffredin eu hamgylchiadau yn Weald, Sir Kent, tua'r fiwyddyn 1412. Prentisiwyd ef fel egwyddorwas i un Robert Large, marsiandwr cyfrifol, ac wedi hyny Arglwydd Faer Llundain. Bu Large farw yn 1441, a chofiodd yn garedig am Caxton, trwy adael yh ei ewyllys swm penodol o arian iddo. Wedi hyn yr ydym yn cael Caxton yn teithio ar hyd a lled C /fandir Ewrop; ac yn ei bererindod iddo fyned am drö i dngianU i'r Is.lJiroedd. Yno daeth i gysylltiad à John Gutenberg, o Mainz—tad y gelfyddyd o argraffu, Llẁyr-feistrol- odd Caxton y gelfyddyd, a dychwelodd i Lúndairt, gart osód i fyhy yr argratfwasg gyntaf yn y wlad hon, fel y dywedasom, yn Westminster Abbey, yn 1474. Ý Uyfr cyntaf a gyhoeddodd ydoedd Tke Gátne und Playe of the Chesse. Dyna ddechreuad y gelfyddyd ẅërthfaẅr b argraffu yn y deyrnas hon. Ac y mae Çaxton yrt teiíyngu ein diolch puraf am ei ymdrech yn ei waith yn trösglwyddo y fath fendith art- mhrisiadwy drosodd o'r Cyfandir i'n gwlad. Ni phrofodd dim fcrioed rrior ddefnyddiol ac effeithiol i deffroi meddÿliaú a chydwybodau dynion