Welsh Journals

Search over 450 titles and 1.2 million pages

CWRS Y BYD. Rhif 12. RHAGFYR, 1902, Cyf. XII. Dylanwad Puritaniaeth ar Wleidyddiaeth a Chrefydd Prydain Fawr a'r Unol Dalaethau. Gan y Parch. D. Lewis, A.T.S., Rhyl. Ysgrif III:—Dechreuad Cyntaf, ac EgWyddorion PüRitaniaetH, /yi AE yn bwysig i ni gofio mai plaid grefýddol, ac tìid gwleidyddol, ' » oedd y Puritaniaid af-y dechreu. yn«raddcl yr ymddadblygasátìt yn blaid wleidyddol. Yn wir, gormes a thraha brenhinöedd a bren- hinesau Prydain a'u gorfododd i gymeryd ochr ac rymrestruyn erbytì yr awdurdodau Gwladol. Gwelsom yn barod, mai anfoddîonrwỳdd i barhau y defodau pabyddol yn Eglwys Loegr barodd i'r bobi hyh fyned allan o'i chorlan yn y diwedd. Ni thybiai yr Hen Buritaniaid ar y cyntaf fod dim yn anghysón a dysgeidiaeth Crist yn nghysylltiad crefydd a'r llywodraeth ; nac y^h- waith, mewn cydnabod y pen coronog yn ben yr Eglwys, yn unrg, gwrthwynebent y ffurfiau a'r seremoniau pabyddol a ffynat ynddij yr oedd mae'n sicr yn eu plith rai o syniadau Ilawer mwy chwyldròadol a radicalaidd na hyn, ond e'rthriadau oeddynt y prýd hwnw, ond hyd yma felcyfangorph, yr ai Puritan'aid yr oes hono, a dim yn mhellaeh. Mae'n berffaith eglur nad oedd Puritaniaeth, ar y dechreu, yti ffrwyth unrhyw chwyldroad cymdeithasol, neu wleidyddol, eithr yn hytrach ffrwyth teimlad crefyddol dwfn, dwys, a phur. ^ Anrhydedd, purdeb a llwyddiant y Grefydd Gristionogol, fel y gosodir hiallan yn y Testament Newydd, oedd y nodweddion amlycaf yn ngfweinido^aeth y Tadau Puritanaidd, yn ogystal ag yn ngweinidogaeth y Tadau Methodistaidd mewn oes ddiweddarach. Ar y dechreu^ diwygwyr>w yr Eçlwys oedd yr Hen Buritaniaid. Amgylchiadau a'u gyrodd allán o'i chorlan i'r prif ffyrdd a'r caeau, yr un ffunud a'r Diwygwyr Wès- leyaidd a Methjdistaidd. Pan yn protestio yn erbyn ffurfiau á seremoniau haner paganaidd yr eglwys wladol, nid oedd dim mwy yti eu golwg na phuro crefydd oddiwrth y léfain pabyddol, amcansnt ddwyn yr eglwys yn ol i'w symlrwydd, purdeb, a'i hysbrydoírwydd cyntefig.