Welsh Journals

YR HÁUL. CYFRES NEWYDD* 'YNG NGWYNEB HAUL A LLYGAD GOLEUNI." "A GAIB. DUW YN UCHAF." Rhif. 63. IVÎAWRTH5 1855. Cyf. VI. Y GLORIA PATRI. 3j^tÜI ag yr ymadewir a gwrthrych Tpw gan ddynion, dewisir gwrthrychau, ac yn newisiad y gwrthrychau hyn, y mae ymraniadau ac ymbleidiau yn cymmeryd lle ym mhlith dynicn, a phob plaid yn gwneuthur ei gwrthrych ei hun yn anffaeledig. Mae hyn yn ymddangos yn eglur iawn yng ngwa- hanol ddulliau adduliadau yr enwadau crefyddol ; canys er pan ymadawsant a ffurf, y mae pob anffurfiau wedi dytbd i mewn i'w plith, a pha fwyaf fyddo yr anffurf a'r at'reoìeidrìiwch, mwyaf y gymmeradwyaeth a roddir iddynt, a'r derbyniad a wneir o honynt. Pan geisir gan ein crefyddolion sectyddol i rìroi yn ol i hen oesau Cristionogaeth, ac i ymchwilio i drefniadau boreuol yr Eglwys apostolig, gwaeddir yn uniòn- gyrchol, Pabyddiaeth, pabyddiaeth, ac ni dderbynir ac ni werthfawrogir dim ond rhyw fympwyon newyddion yr esgorir arnynt gan benboethiaid yr oes a'r oesau. Mae y psalmau a'r hen hymnau boreuol a genid gynt yn yr hen oesau yn yr Egiwysi dwyreiniol, gwedi cael eu troi o'r naill du, a chyf- ansoddiadau gwaelion, heb f'awl yn- ddynt, yn cael eu canu gan gynnull- eidfaoedd. Yn lle ffurfiau o weddiau, y mae cynnulleidfaoedd, hyd yn oed Mewn addoliadau cyhoeddus, yn off- rymmu burgynnod a cheleiniau yn null baldordd cableddus ynfynych ger bron y Creawdwr mawr. Mae sectyddiaeth, rnewn rhaiystyriaethau, gwedigosod y "wlad dan farn o ddallineb crefydrìoî, canys y mae pob enwarì a chlo arno, pob un yn ei flwch sectyddol ei hun. Nid at y gair ac at y dystiolaeth y cyf- eirir yn biesennol ;ynghylch bannau y fl'ydd; ond at Gatecism y Gymmanfa, Catecism John Brown, a chyfí'es ff'ydd y sect hon a'r sect arall. Ac yn lle cyfeirio at yr apostolion, a'r tadau bo- reuol, cyfeirir at seilwyr y sectau, a dysgir pob sectwr i ystyried pob peth yn babaidd, oni fydd mewn ymarferiad yn ei sect ef ei hnn. Synnwyd yr ys- grifennydd yn fawr, ychydig yn ol, pan yn ymddiddan ag ymneillduwr, ei glywed yn siarad mor wawdlyd ac mor drìirmygus, osnid yn gabledclus, am yr arferiarì Eglwysig yn ei gwasanaeth o ganu, " Gogoniant i'r Tad, ac i'r Mab, ac i'r Yspryd Glân," yr hyn, meddai, oedrì yn babaidd yn holioì, ac yn af- reidiol mewn adrìoliad cyhoeddus. Mewn gwirionedd, y maeanwybodaeth ein sectwyr am wasanaeth boreuol yr Eglwys Gristionogol, braidd yn an- nghredarìwy ; a dichon borì rhai Eg- lwyswyr cyffredin hefydbraidd yn dy- wyll yn y pwngc hwn ; ac er mwyn y cyfryw y mae yr erthygl hon gwedi I cael ei hysgrifenu. Yr oedd yn hen arferiad yn yr Eg- lwys Iuddewig yn ei gwasanaeth cy- hoeddus, i adrodrì eu hymuau a'u gwe- dciiau wrth gylch ; ac y mae amryw o'r tadau yn dywedyd i'r Cristionogion boreuol ddilyn arferiad yr Eglwys lurìdewig yn hyn ; ac nid oes ar gael unrhyw hen Liturgi, lle nad oes ymad- roddion byrrion i'w dywerìyd gan y bobl, ac yn cael eu galw yn attebiadau. Mae '' Arglwydd, agor ein gwefusau," a'r atteb, " A'n genau a t'ynega dy fol- iant," yn fynych yn yr hen Liturgies, yn neilìduol yn rhai St. Jerome a St. Chrysostom. Ond gan adael pob peth yng ngwasanaeth ein Heglwys yn awr o'r naiìl du, nyni a ymgymmerwn yn