Welsh Journals

YR HAUL. CYFRES NEWYDD. YNG NGWYNEB HAUL A LLYGAD GOLEUNI." "A GAIR DUW YN UCHAF." Hhif, 46. HYDREF, 185 3. Cyf. IV. Y BORGIAID. Ul/tt a'r cyfnod pan ag yr oedd Co- j, lumbus yn hwylio o Ewrop i yarganfod byd newydd i goron yr ispaen (1492,) a phan ag yr oedd ?nfoesgarWch lu canol yn wy drefniadau j,— «ogarwcn yr oesí do°ep» yn gwellhau dr in Harrì VII, cymmerodd lielynt- °J rhyfeddol le yn yr Eidai, ba rai tiö4, ^wedi cael eu cofnodi yng ìad cl hanesyddiaeth- Y digwydd- cyníaf a gymmerodd le, ar yr hwn ierTlae y digwyddiadau eraill yn seil- t ^s ydoedd dyrchafiad Roderic a 11Suolo Borgia, Archesgob Vaientia, ^hardinal, i'r orsedd Babaidd, wríh jj ,enw Alexander VI ; ac ymddengys dr ° ^yrhaeddyd y dyrchafiad hwn ci W.y. ragrith a llwgr-wobrwyon. Ni ^ eisi°dd Alexander yr anrhydedd n er ei fwyn ei hun yn unig ; canys aw^ ganddo deuîu, ac yr oedd yn a yddus i barottoi gyferbyn â hwyní; «iytniodd y teulu hwn rhagllaw Rt3 iloU EwroP> a rhoddasant holl y p y Swarth mwyaf. jjj î "orgiaid ieuaingc oeddynt dri °edrì a° Un rercnî énwau y meibion ac aynt Pransesco, Caisar, a Guiffry, tap^^ y ferch oedd Lucretia ; bas- eü , jSld' ac yn ieuaingc pan wnaed arn p yn Bab- Nid oes íawr ° llanes ddv ansesco aGuiffry; Caisar oedd benn fmwr y íeulu' ac am dano eí" yn Yr m!i ,y crybwyllir yn bresennol. Pan i Caisar y™ Mhrit" Ysë°l Pisa' dad ?ly.wodd efe am ddyrchafiad ei bod ' d yn Bab- Yr oedd gwedi ^eryri!1116^?1 y gallai hyn S?m- oedd • ì ' a p an gymmerodd le, yr oedd ^^ awenydd y« fawr iaw«- Yr nen h y pryd hwnnw ynghylch dwy iawn n' ar huSain oed 5 ac yn ddeheu choeai « Vrferion miIwraidd 5 mar- s<« y ceitylau mwyaf ysprydol heb 2 T gyfrwyau ; ac âg un ergyd â'i gleddyf, torrai ben tarw ymaith. Yn ei dym- mer, yr oedd ýn drahaus, yn eiddigus, ac yn ddau-wynebog ; a chyda golwg ar ei ymddangosiad allanol, y mae haneswyr yn croesi eu gilydd yn fawr. Achosir y croes-ddywediadau hyn drwy yr amgylchiadau canlynol; ar ryw amserau o'r flwyddyn, yn neill- duol yn y gwanwyn, yr oedd ei wyneb yn orchuddiedig gan lynorod, ac ar y prydiau hynny yroedd yn wrthddrych oarswyd i bawb a edrychent arno ; a phan fyddai y llynorod hyn gwedi iachau, ymddangesai yn í'arch-nlwr meddylgar ; gwallt du hir-gydynnog ar ei ben ; wynebpryd gwelw, a barf wineu. Yr oedd ei lygaid yn danllyd a threiddgar, ac yn gwnetühur ei ym- ddangosiad ryw beih yn ufternol, megis pe na Duasai yn perthyn i'r ddaear hon. Cymrnerodd yn arwydd- air ei bais-arfau, Aut Caisar, aut ni- hil,—Caisar, neu ddim. Yin mhen y flwyddyn gwecli i Alexander gael ei wneuthur yn Bab, a chael amser i sefydlu ei hun yn ei allu, dechreuodd roddi ei gynlluniau mewn gweithrediad er mwyn bod o ddylanwad politicaidd mawr. Yr oedd ganddo ddau ddull yn ei olwg at hyn, sef drwy gyngreiriau a thrwy fuddugoliaethau. Yr oedd Lucretia, merch y Pab, yn fenyw o lendid mawr ; ond ar yr un pryd yn fenyw druenus o ddrwg yn ei moesau. Pri- ododd ei thad hi ar y cyntaf â phen- defig anghyhoedd o Arragon, ac am nad ydoedd o ddylanwad politicaidd digonol, ei thad, y Pab, a'i hysgar- odd oddi wrtlio, ac a'i priododd â llywodraethwr Pesara, am fod hwn yn fwy o ddyn. Cafodd y Pab ei siommi yn hwn, ac ym mhen y ddwy flynedd,